Kosmetyczki martwią się o pracę: kiedy i w jakich warunkach sanitarnych?

Według badania opublikowanego w Science w 2024 r., prawie 2/3 zagrożonych gatunków głębinowych rekinów było wykorzystywanych w produkcji oleju wątrobowego. Barbara Slee z IFAW podkreśla w rozmowie z Personal Care Insights, że olej ten „można dziś znaleźć w drogeriach i aptekach”, a wielu konsumentów „ma go w domu, nie zdając sobie sprawy z jego pochodzenia”. Podczas odbywającej się w Uzbekistanie konferencji CITES COP20 (24 listopada – 5 grudnia) państwa członkowskie zagłosowały za najsurowszymi jak dotąd ograniczeniami dotyczącymi handlu gatunkami morskimi wykorzystywanymi m.in. dla płetw i oleju. Delegaci przyznali silniejsze zabezpieczenia ponad 70 gatunkom rekinów i płaszczek, a w przypadku koleni kewaczo (gulper sharks) wprowadzili najwyższy poziom kontroli. Slee nazywa te decyzje „szansą na ocalenie populacji”, choć zaznacza, że lukę w przejrzystości wciąż trzeba pilnie uzupełnić.

W dyskusji o skwalenie kluczowe są liczby. Według Olive Wellness Institute, wyprodukowanie jednej tony skwalenu wymaga od 77 do 1 250 ton oliwy z oliwek, zależnie od odmiany i procesu rafinacji. Tymczasem dane FAO szacują, że dla tej samej ilości skwalenu potrzeba około 3 000 rekinów. Według cytowanego przez IFAW raportu NGO aż 90 proc. światowej produkcji oleju z wątroby rekinów trafia do przemysłu kosmetycznego, co odpowiada odłowowi 2,7 mln głębinowych rekinów rocznie. Slee podkreśla, że gatunki te „istnieją od czasów dinozaurów, a mogą wyginąć z powodu kremów do twarzy”.

Czas na meduzę? Po śluzie ślimaka i jadzie pszczoły – morski kolagen na radarze branży beauty i wellness

Nieprzejrzystość łańcucha dostaw to główny czynnik utrudniający wycofywanie surowców zwierzęcych. Zgodnie z unijnym rozporządzeniem kosmetycznym (EC 1223/2009) producenci nie muszą podawać pochodzenia składników — skwalen oznaczany jest jedynie jako squalene. „W testach w ciemno” – informuje cytowane NGO – nawet duże marki były wprowadzane w błąd przez dostawców deklarujących pochodzenie roślinne. Tymczasem olej z wątroby rekinów osiąga wartość około 15 USD za kilogram, co dodatkowo zachęca do nieetycznych praktyk.

Skala problemu jest znacząca także z perspektywy ochrony gatunków. IFAW przypomina, że rocznie zabija się ponad 100 mln rekinów, a populacje wielu gatunków głębinowych — zwłaszcza najczęściej eksploatowanych koleni kewaczo — załamały się o ponad 80 proc. w niektórych regionach. Rekiny te dojrzewają późno, mają niewiele młodych i wyjątkowo słabo regenerują populacje, przez co są jednymi z najbardziej podatnych na przełowienie. Na COP20 delegaci zgodzili się na wpisanie rekinów wielorybich, mant i mobul na Załącznik I CITES, co oznacza całkowity zakaz handlu międzynarodowego. Kolenie kewaczo trafiły na Załącznik II, dopuszczający handel tylko w przypadku udowodnienia legalności i zrównoważonego pozyskania.

#HandsUpForEthanol – producenci w obronie etanolu

Nowe przepisy handlowe — które wejdą w życie 90 dni po zakończeniu COP20 — mają zmniejszyć przestrzeń do nadużyć. Slee zwraca uwagę, że bardziej rygorystyczne wymagania dotyczące legalności i zrównoważonego pochodzenia „mogą skłonić firmy kosmetyczne do szybszego przechodzenia na roślinne zamienniki skwalenu”. Do czasu wdrożenia pełnej transparentności, konsumenci pozostają jednak bez narzędzi do świadomego wyboru: produkt może zawierać skwalen rekina, o ile nie jest jasno opisany jako roślinny lub wegański. Jak podkreśla IFAW, „rekiny powinny być traktowane jako gatunek wymagający ochrony, a nie wyłącznie zasób”, a branża kosmetyczna stoi przed koniecznością przedefiniowania swoich standardów pozyskiwania składników.

Jednym z filarów zmian są inwestycje w sortowanie przesyłek. W Sortowni Centralnej w Strykowie uruchomiono nowy automatyczny sorter, który zwiększył przepustowość największego węzła transportowego sieci. Dodatkowo w Sosnowcu otwarto Sortownię Południową, skracając drogę obsługi paczek kierowanych do południowej Polski oraz umożliwiając obsługę większej liczby tras. Oba obiekty mają kluczowe znaczenie dla zachowania stabilności operacji podczas grudniowych pików wolumenowych. 

Kolejnym krokiem było otwarcie siedmiu nowych centrów logistycznych oraz relokacja czterech dotychczasowych oddziałów do większych, lepiej przystosowanych obiektów. Rozbudowana powierzchnia operacyjna oraz modernizacja zaplecza logistycznego pozwalają na zwiększenie płynności procesów w okresach, w których liczba przesyłek rośnie nawet wielokrotnie. Dzięki temu operator może równomiernie rozłożyć obciążenie i uniknąć przestojów. 

Allegro Delivery powiększa zasób punktów odbioru i automatów paczkowych w Polsce

Równolegle rozwijana jest infrastruktura OOH. ORLEN Paczka posiada już ponad 15 tys. punktów odbioru, z czego 7,5 tys. stanowią automaty paczkowe. Gęsta sieć w dużych miastach oraz mniejszych miejscowościach skraca tzw. ostatnią milę i zmniejsza ryzyko przeciążeń operacyjnych. W modelu logistyki ostatniej mili szeroka sieć odbioru jest czynnikiem krytycznym – im więcej dostępnych punktów, tym sprawniej operator może zarządzać przepływem paczek. 

Efektem inwestycji jest utrzymanie wysokich standardów jakości obsługi mimo rosnącego wolumenu. ORLEN Paczka wskazuje, że automatyzacja, standaryzacja i rozwój analityki danych pozwalają podtrzymywać wysoki poziom satysfakcji klientów, odzwierciedlony w wyniku NPS na poziomie 86 punktów. Dla operatora, którego skala rośnie szybciej niż rynek, stabilność operacyjna staje się kluczowym elementem przewagi konkurencyjnej. 

Wszystkie te działania mają przygotować sieć na kolejne lata wzrostu oraz rosnące wymagania rynku e-commerce. ORLEN Paczka zapowiada dalsze inwestycje w infrastrukturę, technologie oraz automatyzację procesów, podkreślając, że rozwinięta sieć logistyczna staje się jednym z filarów krajowego systemu dostaw ostatniej mili. Operator przewiduje, że rok 2026 przyniesie jeszcze wyższe wolumeny, a rozwój infrastruktury pozostanie kluczowym elementem strategii.