StoryEditor
Prawo
26.02.2025 10:38

Natalia Basałaj, kancelaria Hansberry Tomkiel: Czy można użyć AI do stworzenia znaku towarowego marki kosmetycznej?

Natalia Basałaj, kancelaria Hansberry Tomkiel / mat.prasowe

Dyrektor generalny Google, Sundar Pichai, podkreślił ogromne znaczenie AI stwierdzając, że: „Sztuczna inteligencja to jedno z najważniejszych osiągnięć ludzkości – ważniejsze nawet niż ogień czy elektryczność”. Zasadne jest jednak postawienie pytania, czy AI jest równie niebezpieczna jak ogień np. dla przedsiębiorców, biorąc pod uwagę jej rosnącą rolę w tworzeniu identyfikacji wizualnej i znaków towarowych w branży kosmetycznej.

AI rewolucjonizuje pracę działów marketingu i sprzedaży, dostarczając zaawansowane narzędzia do analizy trendów konsumenckich, tworzenia innowacyjnych kampanii reklamowych oraz hiperspersonalizacji produktów.

Dla przykładu Estée Lauder i L‘Oréal wykorzystują sztuczną inteligencję do opracowywania nowych formuł kosmetycznych oraz przewidywania, które składniki staną się popularne w przyszłości. IBM i L’Oréal wspólnie opracowują model AI, który łączy technologię, naukę i ekologię, aby wspierać produkcję zrównoważonych kosmetyków.

image
Źródło zdjęcia: https://newsroom.ibm.com/2025-01-16-ibm-and-loreal-to-build-first-ai-model-to-advance-the-creation-of-sustainable-cosmetics
image
Źródło zdjęcia: https://www.loreal.com/en/news/research-innovation/loreal-and-modiface-an-artificial-intelligencepowered-skin-diagnostic

Generatywna sztuczna inteligencja (genAI) odgrywa coraz większą rolę w tworzeniu identyfikacji wizualnej marek kosmetycznych, pomagając tworzyć spersonalizowane reklamy, filmy promocyjne, grafiki i logotypy. Powstały liczne platformy online, które dzięki tej technologii pozwalają błyskawicznie wygenerować logo dla firmy – wystarczy podać kilka kluczowych informacji o firmie, a propozycje pojawiają się nawet w kilka sekund.

Prawo ochronne na znak towarowy wygenerowany przy pomocy AI

Znaki towarowe to oznaczenia postrzegalne za pomocą zmysłów, takie jak symbole, słowa, logo, slogany reklamowe, które identyfikują i odróżniają produkty lub usługi jednej firmy od innych.

Właściciel znaku towarowego ma wyłączne prawo jego używania w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym wskazanym w zgłoszeniu obszarze (np. umieszczania na towarach, opakowaniach, wprowadzania do obrotu, importowania, eksportowania, używania w reklamie). Może on zakazać konkurentom używania swojego znaku, m.in. przywozu towarów opatrzonych jego znakiem towarowym, ich oferowania, wprowadzania do obrotu lub ich magazynowania w tym celu bez jego zgody. 

Ani obowiązujące przepisy prawa własności przemysłowej, ani też nowe przepisy o sztucznej inteligencji (tzw. AI Act), nie regulują wprost kwestii tworzenia znaków towarowych przy użyciu narzędzi opartych na AI. Jeśli przedsiębiorca chce zarejestrować znak towarowy w Polsce lub Unii Europejskiej, nie ma obowiązku podawania autora czy twórcy oznaczenia w formularzu zgłoszeniowym. Urząd Patentowy RP oraz Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) wymagają jedynie wskazania Zgłaszającego, czyli podmiotu ubiegającego się o ochronę znaku, np. firmy kosmetycznej lub producenta kosmetyków.

Moim zdaniem aktualnie brak jest więc przeszkód formalnych, żeby zgłosić do ochrony oznaczenie wykonane przy pomocy narzędzi AI.

O ochronie wytworów AI na gruncie prawa autorskiego oraz ryzykach związanych z jej wykorzystaniem pisałam tutaj

Czy stosowanie AI do wygenerowania znaku towarowego jest bezpieczne?

W branży beauty nazwy kosmetyków czy serii produktów kosmetycznych pielęgnacyjnych często są dość opisowe i nawiązują do popularnych składników (takich jak ceramidy, witamina C) lub funkcji (np. anti-aging, Fusion, a ostatnio nawet AI). 

Przykładowo polska marka Bielenda nazwała serię swoich kosmetyków „FUTURE BEAUTY AI INSPIRED”.

image
Źródło zdjęcia: https://bielenda.pl/en/catalog/future-beauty-ai-inspired
Na tym rynku istnieje podwyższone ryzyko, że korzystanie z AI do tworzenia oznaczeń produktów z popularnymi zwrotami może skutkować powstaniem nazw lub logo zbliżonych do już zarejestrowanych znaków towarowych. Takie działania mogą naruszać prawa własności intelektualnej innych firm.

Jeśli zgłoszony znak towarowy narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich albo koliduje z wcześniej zarejestrowanymi znakami towarowymi, uprawnione podmioty mogą wnieść sprzeciw wobec jego rejestracji. Jeśli sprzeciw zostanie uwzględniony, właściwy urząd odmówi udzielenia ochrony. Nawet jeśli nie wpłynie sprzeciw i znak towarowy zostanie pomyślnie zarejestrowany, to nadal istnieje ryzyko jego późniejszego unieważnienia na wniosek podmiotu posiadającego wcześniejsze prawa. Takie sytuacje mogą dodatkowo skutkować koniecznością zmiany nazwy produktu, wycofania towarów z obrotu czy zapłatą odszkodowania.

Jak bezpiecznie korzystać z narzędzi AI do tworzenia logo?

Większość narzędzi AI do generowania logo marek, takich jak Brandmark czy Logomaster.ai, wprost wskazuje, że użytkownik działa na własne ryzyko i powinien samodzielnie sprawdzić zgodność logo z prawem lub skonsultować się z prawnikiem.

Na początku przedsiębiorca zamierzający skorzystać z AI do tworzenia logo powinien dokładnie sprawdzić warunki użytkowania tego narzędzia. Kluczowe jest upewnienie się, że:

  • platforma AI korzysta z legalnych i licencjonowanych danych,
  • wygenerowane oznaczenie można używać komercyjnie,
  • wygenerowane oznaczenie nie będzie ponownie wykorzystywane ani udostępniane innym użytkownikom platformy AI.

Następnie należy zweryfikować zdolność rejestracyjną oznaczenia i ocenić, czy znak nie narusza już zarejestrowanych znaków towarowych na wybranym terytorium oraz czy nie był już używany w obrocie przez konkurencję.

Konkluzje

Sztuczna inteligencja coraz częściej wspiera firmy kosmetyczne w tworzeniu marek, w tym nazw i logo produktów. Aktualnie w Polsce i UE można uzyskać prawo ochronne na znak towarowy wygenerowany przez AI. Uważam jednak, że bezpieczniej jest używać AI tylko pomocniczo albo taki wytwór AI dodatkowo kreatywnie dopracować. 

Przed zgłoszeniem znaku towarowego do ochrony zawsze należy upewnić się, że efekt wykorzystania AI nie narusza praw własności intelektualnej innych podmiotów.

Autor:

Natalia Basałaj, radca prawny, Kancelaria Hansberry Tomkiel

Źródła:

  • Art. 32, 120, 132¹ i art. 164 ust. 1, 296 ustawy z 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz.U.2023.1170).
  • Art. 1 ust. 1 i 4, 79, 115-119 Ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U.2025.24).
  • Rozporządzenie UE 2024/1689 ustanawiające zharmonizowane przepisy dotyczące sztucznej inteligencji z 13 marca 2024 r. (tzw. AI Act).
  • Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 20 października 2020 r. w sprawie praw własności intelektualnej w kontekście rozwoju technologii sztucznej inteligencji (2021/C 404/06).
ZOBACZ KOMENTARZE (0)
StoryEditor
Prawo
10.07.2025 09:47
Czy kosmetyki z olejkiem z drzewa herbacianego są bezpieczne. Mocne stanowisko SCCS
Tangopaso, Public domain, via Wikimedia Commons

Komitet ds. Bezpieczeństwa Konsumentów (SCCS) ocenił bezpieczeństwo kosmetyków z olejkiem z drzewa herbacianego i analogami prostaglandyn w produktach do rzęs i brwi. To bardzo ważna opinia, gdyż olejek z drzewa herbacianego jest bardzo popularny w produktach przeznaczonych do pielęgnacji skóry i włosów.

SCCS wydał opinię o olejku z drzewa herbacianego w produktach kosmetycznych

Pod koniec maja Komitet ds. Bezpieczeństwa Konsumentów (SCCS) opublikował wstępną opinię SCCS/1681/25 dotyczącą stosowania olejku pochodzącego z drzewa herbacianego (Tea Tres Oil, CAS 68647-73-4) w produktach kosmetycznych oraz trzech analogów prostaglandyn SCCS/1680/25. Uwagi do obu projektów  można zgłaszać do 18 sierpnia bieżącego roku.

Olejek z drzewa herbacianego cieszy się popularnością w produktach przeznaczonych do pielęgnacji skóry i włosów, a także w produktach do higieny jamy ustnej. Wykazuje działanie przeciwutleniające, przeciwbakteryjne oraz pielęgnacyjne. Jego stosowanie budziło już wcześniej pewne wątpliwości. Komitet SCCP (poprzednik SCCS) wskazywał, że olejek może powodować podrażnienia skóry i oczu oraz alergie kontaktowe. Był również zaniepokojony stabilnością niniejszej substancji w produktach końcowych. Ze względu na brak danych dotyczących wchłaniania przez skórę niemożliwym była ocena jego bezpieczeństwo.

Jakie jest maksymalne bezpieczne stężenie olejku herbacianego w różnych kosmetykach? 

W opublikowanej opinii SCCS SCCS/1681/25 poruszono możliwe zagrożenie klasyfikacji olejku z drzewa herbacianego (TTO) jako substancji toksycznej dla rozrodczości w kategorii Repr. 1B zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 1272/2008 (Rozporządzenie CLP). 

W wyniku analizy przypadku olejku z drzewa herbacianego, Komitet SCCS uznał stosowanie TTO za bezpieczne w wykorzystaniu jako środek przeciwłojotokowy i przeciwdrobnoustrojowym przy zachowaniu poniższych  maksymalnych stężeniach w gotowych produktach:

  • 2,0% w szamponach,
  • 1,0% w żelach pod prysznic,
  • 1,0% w preparatach do mycia twarzy,
  • 0,1% w kremach do twarzy.

W ocenie uwzględniono również skumulowaną ekspozycję konsumentów na produkty kosmetyczne i niekosmetyczne zawierające niniejszy składnik. 

Opinia SCCS dotyczy wyłącznie:

  • TTO o składzie chemicznym zgodnym z aktualną wersją międzynarodowej normy ISO 4730:2017 w gotowych produktach kosmetycznych,
  • Wykorzystania TTO w kosmetykach przeznaczonych do stosowania na skórę, które nie są w postaci aerozoli lub które mogłyby prowadzić do narażenia konsumenta drogą inhalacyjną.

Miażdżąca opinia SCCS dla analogów prostaglandyn

Dodatkowo, na stronie Komitetu ds. Bezpieczeństwa Konsumentów została opublikowana wstępna opinia dla  analogów prostaglandyn (PGA)  stosowanych w produktach kosmetycznych do brwi i rzęs: 

  • Dechloro Dihydroxy Difluoro Ethylcloprostenolamide (DDDE) (CAS 1185851-52-8),
  • Methylamido-Dihydro-Noralfaprostal (MDN) (CAS 155206-01-2),
  • Isopropyl Cloprosteanate (IPCP) (CAS 157283-66-4).

Dotychczas powyższe substancje nie były objęte regulacjami Rozporządzenia 1223/2009 dotyczącego produktów kosmetycznych. 

W 2018 roku Niemiecki Federalny Instytut Oceny Ryzyka (BfR) zgłosił Komisji Europejskiej obawy związane z rosnącą popularnością produktów zawierających prostaglandyny i ich analogi, które mogą być zagrożeniem dla konsumentów. 

Trzy lata później SCCS podjął próbę oceny niniejszych składników i wskazania bezpiecznych stężeń ich stosowania, jednak z powodu ograniczonych danych nie było to możliwe.

W związku z udostępnieniem przez branżę kosmetyczną dodatkowych informacji na początku ubiegłego roku, powrócono do analizy bezpieczeństwa analogów prostaglandyn.

Komitet SCCS stwierdził, że żaden z trzech analizowanych składników nie może zostać uznany za bezpieczny do stosowania w produktach kosmetycznych przeznaczonych do stymulowania wzrostu rzęs i brwi.

Co dalej z opinią SCCS o kosmetykach na bazie olejku herbacianego 

Stanowisko oparto na silnym działaniu farmakologicznym tych substancji, nawet przy bardzo niskich stężeniach. Ponadto, brakuje akceptowalnych danych, które pozwoliłyby wykluczyć ich prawdopodobne skutki niepożądane, zwłaszcza w kontekście toksyczności reprodukcyjnej i rozwojowej. Obawy dotyczą głównie młodych kobiet, które są główną  grupą docelową produktów kosmetycznych zawierających analogi prostaglandyn.

W świetle wspomnianych, najnowszych opinii SCCS branża kosmetyczna może powoli przygotowywać się na nadchodzące zmiany. Choć opinie SCCS nie są jeszcze prawnie wiążące i znajdują się na etapie konsultacji publicznych, wskazują kierunek w którym mogą podążyć przyszłe regulacje dla olejku z drzewa herbacianego oraz analogów prostaglandyn. To wyraźny znak dla producentów, aby rozpocząć monitorowanie zmian legislacyjnych, poszukać alternatywnych surowców oraz przeprowadzić ocenę ryzyka dla swoich produktów. W najbliższej przyszłości możliwe jest nie tylko wprowadzenie zmian w recepturach, ale również konieczność wycofania niektórych produktów z rynku.

Autrka: Aleksandra Kondrasiuk

ZOBACZ KOMENTARZE (0)
StoryEditor
Prawo
09.07.2025 14:33
Reuters: UE tworzy sojusz chemiczny w odpowiedzi na kryzys w sektorze produkcji
Inicjatywa, która zostanie formalnie zainicjowana jeszcze w 2025 roku, ma zrzeszać przedstawicieli Komisji, państw członkowskich oraz interesariuszy z sektora. CDC

Komisja Europejska zapowiedziała utworzenie sojuszu na rzecz chemikaliów krytycznych (Critical Chemical Alliance), który ma zostać powołany jeszcze w 2025 roku. Nowa inicjatywa ma na celu wsparcie produkcji chemikaliów kluczowych dla europejskich łańcuchów dostaw. W sojuszu znajdą się przedstawiciele Komisji, państw członkowskich i interesariuszy z branży. Wspólnie będą identyfikować miejsca produkcji wymagające wsparcia politycznego oraz rozwiązywać problemy związane z zależnościami handlowymi i zakłóceniami dostaw. To rozwiązanie jest wzorowane na wcześniejszym sojuszu dotyczącym metali i minerałów strategicznych dla transformacji energetycznej.

Sektor chemiczny odpowiada bezpośrednio za 1,2 miliona miejsc pracy w Unii Europejskiej i dostarcza surowców dla niemal wszystkich gałęzi przemysłu – od tekstyliów przez kosmetykę po obronność. Mimo to, produkcja chemikaliów w Europie znacznie ucierpiała podczas pandemii COVID-19 i nie powróciła do wcześniejszego poziomu. Tylko w ciągu ostatnich dwóch lat zamknięto ponad 20 zakładów chemicznych, a produkcja petrochemikaliów i amoniaku znalazła się pod silną presją z powodu wyższych kosztów energii w porównaniu do USA i Chin.

Wiceprzewodniczący Komisji, komisarz ds. przemysłu Stéphane Séjourné, podkreślił konieczność utrzymania suwerenności produkcyjnej, zwłaszcza w zakresie tzw. steam crackerów – instalacji produkujących etylen i propylen, czyli podstawowe surowce m.in. do tworzyw sztucznych i tekstyliów. Obecnie w UE działa około 40 takich jednostek. Séjourné zwrócił uwagę, że w przypadku metanolu Europa jest aż w 80 proc. uzależniona od importu, co unaocznia konieczność ochrony miejscowej produkcji i utworzenia tzw. Critical Molecules Act.

W odpowiedzi na trudną sytuację rynkową Komisja planuje zwiększyć pomoc państwową, skrócić procesy wydawania zezwoleń i udostępnić gwarancje energetyczne z funduszy unijnych. Chemikalia zostaną także włączone do przyszłych umów handlowych oraz kryteriów zamówień publicznych. Od 2024 roku Komisja wszczęła już 18 postępowań ochrony handlu dotyczących różnych substancji. Na koniec roku planowane jest też wprowadzenie szóstego pakietu uproszczeń dla sektora chemicznego, tzw. omnibusu, który przynieść ma oszczędności w wysokości 363 mln euro rocznie poprzez uproszczenie przepisów dot. etykietowania, kosmetyków i nawozów.

ZOBACZ KOMENTARZE (0)
11. lipiec 2025 00:40